top of page

Obsesif Kompulsif Bozukluk

(OKB) ve Alt Türleri

OKB, istenmeyen, tekrarlayıcı düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşünceleri azaltmak için yapılan zihinsel veya davranışsal eylemler (kompulsiyonlar) ile karakterizedir. Günlük yaşamı ciddi şekilde kısıtlayabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin istem dışı ve müdahaleci şekilde aklına gelen rahatsız edici düşünceler, imgeler veya dürtüler ile bu düşüncelerin yarattığı yoğun kaygıyı azaltmak amacıyla yapılan zihinsel ya da davranışsal tekrarlarla karakterize edilen bir bozukluktur. OKB, her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkar ve çeşitli alt temalara ayrılır. Bu temalar, düşüncelerin içeriği, kaygının türü ve kullanılan başa çıkma stratejileri açısından farklılık gösterir. Aşağıda, klinik uygulamalarda en sık karşılaşılan OKB türleri yer almaktadır:

Dinî OKB

Bu alt türde kişi, dini kuralları veya ahlaki değerleri ihlal ettiğine dair yoğun bir korku yaşar. İbadetlerin eksik yapıldığı, Allah tarafından affedilmeyeceği veya günah işlediği düşüncesi zihni sürekli meşgul eder.

Temizlik ve Düzen Temalı OKB

Temizlik takıntısı, çevrenin tamamen steril ve kusursuz bir şekilde düzenlenmesi gerektiğine dair içsel bir baskıyla karakterizedir. Kişi yalnızca hem kir ve mikroplardan hem de düzenin bozulmasından dolayı yoğun kaygı duyabilir.

Zarar (Harm) Temalı OKB

Zarar verme OKB’si, kişinin istemeden kendine veya başkalarına fiziksel zarar vereceği korkusuyla karakterizedir. Kısa süreli, müdahaleci bir düşünce bile kişide yoğun bir panik yaratabilir.

Kasık Tepkisi- Groinal Response

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) yaşayan bireylerde sık rastlanan fakat çoğunlukla dile getirilmesi güç olan durumlardan biri de “kasık tepkisi” ya da “groinal response” olarak adlandırılır.

İlişki (ROCD) OKB
 

İlişki temalı OKB, romantik ilişkilerde yoğun şüpheler, belirsizlikle başa çıkamama ve sürekli kesinlik arayışıyla karakterizedir. 

Somatoform OKB

Bu alt türde kişi, normalde otomatik olarak gerçekleşen beden duyumlarını (nefes alma, göz kırpma, yutkunma, kalp atışı gibi) fark eder ve dikkatini bu duyumlardan başka yöne yönlendiremez.

Metafiziksel Kirlenme Temalı OKB
 

Metafiziksel kirlenme, fiziksel kirlenmeden farklı olarak, manevi veya enerjisel bir “bulaşma” algısıyla ilgilidir. Kişi, “kötü” veya “uğursuz” olduğuna inandığı kişiler, objeler veya anılarla temas ettiğinde içsel olarak kirlenmiş hissedebilir.

Büyülü Düşünce (Magical Thinking) OKB

“Kötü bir şey düşünürsem gerçekleşir”, “Bugün belirli bir renkte kıyafet giymezsem yakınlarım zarar görebilir”, “Uçağa binmeden önce belirli sayıda dua etmezsem kaza olur” gibi birbiri ile ilgisi olmayan iki şey arasında ilişki kurup bunu yeniden yorumlama durumudur.

Mükemmel Olmalı (Just Right) OKB

Bu türde kişi, nesnelerin, hareketlerin veya davranışların “tam ve kusursuz” olması gerektiği inancına sıkı sıkıya bağlıdır. “Bu eşyayı doğru hizalamadım, tekrar denemeliyim”, “Düğmeye belirli bir şekilde basmazsam rahat edemem”

Sayma ve Sayısal Ritüeller

Sayma takıntıları, zihinde belirli sayılara ulaşma veya bir eylemi belirli sayıda yapma ihtiyacıyla karakterizedir.

Sürekli Açıklama ve Güvence Arama İhtiyacı

Bu alt türde kişi, çevresinden tekrar tekrar onay ve güvence alarak kaygısını azaltmaya çalışır.

Beden Dismorfik Bozukluk (BDB)

Beden Dismorfik Bozukluk, kişinin dış görünümünde gerçekte çok küçük ya da başkalarınca fark edilmeyen bir kusuru zihninde aşırı büyütmesi ve bu algıyla ilişkili yoğun kaygı yaşamasıyla tanımlanır.

Deri Yolma Bozukluğu (Dermatillomani)

Kişi, ciltteki küçük düzensizlikleri, lekeleri veya kabarcıkları düzeltme amacıyla tekrar tekrar derisini koparır. Bu davranış geçici bir rahatlama sağlasa da, yara izleri ve cilt hasarı gibi fiziksel sonuçlar nedeniyle suçluluk ve utanç duygularını artırır.

Bulaşma (Kontaminasyon) OKB

Bulaşma temalı OKB’de kişi, mikrop, kir, kimyasal madde veya hastalık bulaşacağı düşüncesiyle yoğun kaygı yaşar. Sıklıkla “temizlenememe” hissi ön plandadır ve “bulaşma” algısını da içerir.

Varoluşsal (Existential) OKB

Bu türde kişi, “Ben gerçekten var mıyım?”, “Hayatın anlamı nedir?”, “Hayat bir oyun mu?” “Gerçeklik nedir?” gibi belirli ve net cevapları olmayan sorulara zihinsel olarak takılı kalır.

Pedofili Temalı OKB

Bu alt türde kişi, istem dışı olarak zihnine gelen çocuklara yönelik uygunsuz düşünceler nedeniyle yoğun suçluluk ve korku yaşar. Bu düşünceler kişinin değerleriyle tamamen zıt olduğu için büyük bir rahatsızlık yaratır.

Saf Obsesyon (Pure O) OKB

Pure O olarak adlandırılan alt türde, genellikle dışarıdan gözlemlenebilir kompulsif davranışlar yoktur. Ancak bu durum, zihinsel tekrarların olmadığı anlamına gelmez.

Hastalık Hastalığı (Hipokondriyazis) ve Sağlık Temalı OKB

Hastalık hastalığında kişi, bedeninde hissettiği küçük değişiklikleri ciddi bir hastalığın işareti olarak yorumlar ve bu ihtimali zihninden çıkaramaz.

Cinsel Yönelim Temalı OKB (SO-OCD)

Cinsel yönelimle ilgili OKB’de kişi, kendi yönelimi hakkında yoğun şüphe ve belirsizlik yaşar. Bu durum, gerçek bir yönelim değişikliğinden ziyade, yanlış bir hayat yaşama, kendini bilmemekten ötürü sevdiklerini hayal kırıklığına uğratma veya sosyal çevrede yanlış algılanma korkusuyla ilişkilidir.

Yanıltıcı Hafıza (False Memory) / Geçmiş Olay Temalı OKB

Bu alt türde kişi, geçmişte yaşanmış veya yaşanıp yaşanmadığından emin olunamayan olaylarla ilgili şüphe duyar. “Geçmişte kötü bir şey yapmış olabilir miyim?”, “Birine zarar vermiş olabilirim ve hatırlamıyor muyum?”

Perinatal / Postpartum OKB

Hamilelik veya doğum sonrası dönemde görülen bu alt türde, anne veya baba, bebeğe istemeden zarar vereceği, onu yeterince koruyamayacağı veya kötü bir ebeveyn olacağı korkusunu yaşar.

Sorumluluk Temalı OKB

Bu alt türde kişi, olası kötü sonuçlardan kendini aşırı derecede sorumlu hisseder. Bu kaygı, yalnızca fiziksel kontrollerle sınırlı kalmaz; kişi sık sık çevresinden “yanlış bir şey yapmadım değil mi?” şeklinde güvence arar.

Kontrol Etme Takıntıları (Checking OCD)

Kontrol etme temalı OKB’de kişi, yaptığı şeylerden emin olamaz ve sürekli tekrar kontrol etme ihtiyacı hisseder. 

İntihar Temalı OKB

İntihar temalı OKB’de kişi, kendine zarar vereceği veya intihar düşüncesine sahip olacağı korkusuyla mücadele eder.

Saç Yolma Bozukluğu(Trikotillomani)

Kişi, saç tellerini çekme veya koparma dürtüsünü engellemekte zorlanır. Bazen bu eylemden önce gerginlik, sonrasında ise kısa süreli bir rahatlama hissedilir.

Psikolojik Destek İçin Yanınızdayım

Psikolojik destek almak için randevu oluşturabilir ya da detaylı bilgi için benimle iletişime geçebilirsiniz.

bottom of page